Działania Leader

Od 2007 roku finansowanie programu Leader pochodzi z ogólnych przydziałów finansowych otrzymywanych przez każde państwo członkowskie w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Podstawą podziału środków pomiędzy kraje członkowskie są opracowane przez rządy tych państw i zaakceptowane przez Komisję Europejską – Programy Rozwoju Obszarów Wiejskich, w których podane są zadania oraz ogólny budżet przeznaczony na rozwój obszarów wiejskich, w tym na realizację podejścia typu Leader. Dla Polski w ramach PROW na lata 2007–2013 przypada 17 217 817 440 euro, w tym na oś 4 Leader – 787 500 000 euro. Udział środków Unii Europejskiej (EFRROW) i krajowych środków publicznych w finansowaniu realizacji 80% do 20%.

Celem osi 4 jest przede wszystkim budowanie kapitału społecznego poprzez aktywizację mieszkańców oraz przyczynianie się do powstawania nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja, w skutek pośredniego włączenia lokalnych grup działania w system zarządzania danym obszarem.

RÓŻNICOWANIE W KIERUNKU DZIAŁALNOŚCI NIEROLNICZEJ
Realizacja działania tworzy warunki dla zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich przez udzielenie pomocy na podejmowanie lub rozwijanie przez rolników, domowników i małżonków rolników działalności nierolniczej lub związanej z rolnictwem w zakresie produkcji lub usług. Różnicowanie działalności rolniczej w kierunku podejmowania lub rozwijania przez rolników, domowników i małżonków rolników, działalności nierolniczej lub związanej z rolnictwem wpłynie na tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów, promocję zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich oraz 80 % kosztów kwalifikowalnych - w przypadku wystąpienia szkody w gospodarstwie rolnym rolnika, spowodowanej przez powódź lub obsunięcie się ziemi w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich..

Zakres działania
Pomocy udziela się z tytułu podjęcia lub rozwoju działalności w zakresie:
1) usług dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa,
2) usług dla ludności,
3) sprzedaży hurtowej i detalicznej,
4) rzemiosła lub rękodzielnictwa,
5) robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych,
6) usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem,
7) usług transportowych,
8) usług komunalnych,
9) przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych,
10) magazynowania lub przechowywania towarów,
11) wytwarzania produktów energetycznych z biomasy,
12) rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych.

Pomoc może być przyznana, jeżeli:
1) operacja jest uzasadniona pod względem ekonomicznym,
2) operacja spełnia wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawa, które mają zastosowanie do tej operacji,
3) działalność, której dotyczy operacja, zarejestrowana jest w miejscowości należącej do:
– gminy wiejskiej, albo
– gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, albo
– gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców.
4) inwestycje związane z budową, remontem, wyposażeniem, zagospodarowaniem nieruchomości objętych operacją, dotyczą nieruchomości położonych w miejscowościach o których mowa w pkt 3,
5) operacja wiąże się z możliwością zatrudnienia w ramach podjętej albo rozwijanej działalności nierolniczej,
6) gospodarstwo rolne, w którym pracuje beneficjent było objęte, w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku, płatnościami bezpośrednimi.

Definicja beneficjenta
Osoba fizyczna ubezpieczona na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, jako rolnik, małżonek rolnika lub domownik.

Wysokość pomocy
Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi w gospodarstwie rolnym, w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć 100 000 zł (25 616,1 euro). Poziom pomocy finansowej wynosi maksymalnie 50% kosztów kwalifikowanych operacji.

TWORZENIE I ROZWÓJ MIKROPRZEDSIĘBIORSTW

Realizacja działania przyczynia się do wzrostu konkurencyjności gospodarczej obszarów wiejskich, rozwoju przedsiębiorczości i rynku pracy, a w konsekwencji – do wzrostu zatrudnienia na obszarach wiejskich.

Zakres działania
Pomocy udziela się podmiotom z tytułu inwestycji związanych z tworzeniem lub rozwojem mikroprzedsiębiorstw, działających w zakresie:
1) usług dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa,
2) usług dla ludności,
3) sprzedaży hurtowej i detalicznej,
4) rzemiosła lub rękodzielnictwa,
5) robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych,
6) usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem,
7) usług transportowych,
8) usług komunalnych,
9) przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych,
10) magazynowania lub przechowywania towarów,
11) wytwarzania produktów energetycznych z biomasy,
12) rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych.

Pomoc może być przyznana, jeżeli:
1) operacja jest uzasadniona pod względem ekonomicznym,
2) operacja spełnia wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawa, które mają zastosowanie do tej operacji,
3) siedziba lub oddział lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy oraz, w przypadku operacji związanych z nieruchomością, miejsce położenia nieruchomości, znajdują się:
a) w miejscowości należącej do:
− gminy wiejskiej, albo
− gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, albo
− gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców – w przypadku podmiotów innych niż grupy producentów rolnych, wstępnie uznane grupy producentów owoców i warzyw, uznane organizacje producentów owoców i warzyw oraz podmioty świadczące usługi dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa,
b) na obszarach wiejskich zgodnie z najszerszą definicją, tj. miejscowości należącej do:
− gminy wiejskiej, albo
− gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 20 tys. mieszkańców, albo
− gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców – w przypadku grup producentów rolnych, wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw, uznanych organizacji producentów owoców i warzyw oraz podmiotów świadczących usługi dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa,
4) biznesplan przewiduje utworzenie co najmniej 1 miejsca pracy, co uzasadnione jest zakresem rzeczowym operacji,
5) w okresie ostatnich 2 lat wnioskodawca nie uzyskał pomocy w ramach PO Kapitał Ludzki, działanie „Promocja przedsiębiorczości”.

Definicja beneficjenta
Osoba fizyczna lub osoba prawna, lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która prowadzi (podejmuje) działalność jako mikroprzedsiębiorstwo zatrudniające poniżej 10 osób, i mające obrót nieprzekraczający równowartości w zł 2 mln euro.

Wysokość pomocy
Wysokość pomocy przyznanej na realizację operacji nie może przekroczyć:
1) 100 tys. zł - jeżeli ekonomiczny plan operacji przewiduje utworzenie co najmniej 1 i mniej niż 2 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem rzeczowym operacji,
2) 200 tys. zł - jeżeli ekonomiczny plan operacji przewiduje utworzenie co najmniej 2 i mniej niż 3 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem rzeczowym operacji,
3) 300 tys. zł - jeżeli ekonomiczny plan operacji przewiduje utworzenie co najmniej 3 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem rzeczowym operacji.

Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi, w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć 300 000 zł (76 848,2 euro).
W przypadku przetwórstwa produktów rolnych (objętych załącznikiem nr 1 do Traktatu Wspólnot Europejskich) lub jadalnych produktów leśnych, maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi, w okresie realizacji Programu, wynosi 100 000 zł (25 616,1 euro), jeżeli ekonomiczny plan operacji przewiduje utworzenie co najmniej 1 miejsca pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem rzeczowym operacji.

Poziom pomocy finansowej wynosi maksymalnie 50% kosztów kwalifikowanych operacji.

ODNOWA I ROZWÓJ WSI

Realizacja działania tworzy warunki dla rozwoju społeczno-ekonomicznego obszarów wiejskich i aktywizacji ludności wiejskiej przez wsparcie inwestycyjne przyznawane na realizację projektów związanych z zagospodarowaniem przestrzeni publicznej, w tym utrzymaniem, odbudową i poprawą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz podniesienie atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich.
Działanie będzie wpływać na poprawę jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Umożliwi rozwój tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich.

Zakres działania
1) budowy, przebudowy, remontu lub wyposażania budynków pełniących funkcje rekreacyjne, sportowe i społeczno-kulturalne, w tym świetlic i domów kultury, z wyłączeniem szkół, przedszkoli i żłobków,
2) budowy, przebudowy, remontu lub wyposażania obiektów małej architektury lub targowisk,
3) budowy, przebudowy lub remontu przeznaczonych do użytku publicznego ścieżek rowerowych, szlaków pieszych, placów zabaw, miejsc rekreacji oraz obiektów sportowych, z wyłączeniem sal sportowych przeznaczonych wyłącznie dla szkół lub przedszkoli,
4) zakupu towarów służących przedsięwzięciom związanym z kultywowaniem tradycji społeczności lokalnych lub tradycyjnych zawodów,
5) związanych z kształtowaniem obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, sprzyjających nawiązywaniu kontaktów społecznych, ze względu na ich położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne, w szczególności poprzez odnawianie lub budowę placów parkingowych, chodników lub oświetlenia ulicznego,
6) urządzania i porządkowania terenów zielonych, parków lub innych miejsc wypoczynku;
7) budowy, przebudowy lub remontu infrastruktury turystycznej,
8) zagospodarowania zbiorników i cieków wodnych w celu wykorzystania ich do rekreacji lub w celu poprawy estetyki miejscowości,
9) rewitalizacji budynków wpisanych do rejestru zabytków lub objętych wojewódzką ewidencją zabytków, użytkowanych na cele publiczne oraz obiektów małej architektury, odnawiania lub konserwacji lokalnych pomników historycznych i miejsc pamięci,
10) zakupu i odnawiania obiektów charakterystycznych dla danego regionu lub tradycji budownictwa wiejskiego i ich adaptacji na cele publiczne,
11) budowy, przebudowy, remontu lub wyposażania obiektów budowlanych przeznaczonych na cele promocji lokalnych produktów i usług, w tym pawilonów, punktów wystawowych, sal ekspozycyjnych lub witryn,
12) odnawiania elewacji zewnętrznych i dachów w budynkach architektury sakralnej wpisanych do rejestru zabytków lub objętych wojewódzką ewidencją zabytków i odnawiania cmentarzy wpisanych do rejestru zabytków,
13) wyburzenia i rozbiórki zdewastowanych obiektów budowlanych w celu uporządkowania terenu w miejscowości, jeżeli niemożliwe jest ich odnowienie i dalsze użytkowanie - w zakresie koniecznym do realizacji operacji wymienionych w pkt 1-12,
14) zakupu materiału siewnego lub nasadzeniowego roślin wieloletnich - koniecznego do realizacji operacji, 15) zakupu sprzętu, materiałów i usług, służących realizacji operacji,
16) ogólnych, które są bezpośrednio związane z przygotowaniem i realizacją operacji.

Definicja beneficjenta
1) gmina,
2) instytucja kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego,
3) osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, działająca na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania – na operacje, w ramach których są ponoszone koszty określone w § 4 ust. 1 pkt 5, 12, 14–16 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2008 w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” objętego PROW na lata 2007–2013,
4) organizacja pozarządowa o statusie organizacji pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.), której cele statutowe są zbieżne z celami działania „Odnowa i rozwój wsi” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013.

Kryteria dostępu
Pomoc finansowa może być przyznana, jeżeli:
1) projekt realizowany jest w miejscowości należącej do:
− gminy wiejskiej, lub
− gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, lub
− gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców,
2) projekt wpisuje się w zakres Planu Odnowy Miejscowości,
3) projekt nie ma charakteru komercyjnego,
4) w przypadku, gdy projekt realizowany będzie na nieruchomości nie należącej do beneficjenta, beneficjent posiada prawo do dysponowania tą nieruchomością na cele określone w projekcie przez okres 7 lat po realizacji projektu,
5) organizacja pozarządowa działa w obszarze zbieżnym z celami działania „Odnowa i rozwój wsi” w szczególności na rzecz aktywizacji ludności, rozwoju oraz zachowania dziedzictwa kulturowego lub przyrodniczego,
6) projekt składany przez instytucję kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego został zaakceptowany przez tę jednostkę.

Poziom dofinansowania
Refundacji podlegają koszty kwalifikowane poniesione przez beneficjenta w wysokości nieprzekraczającej 80% tych kosztów.

Maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej miejscowości wynosi 500 000 zł (128 080,3 euro) w okresie realizacji Programu.
Wielkość pomocy przyznanej na realizację jednego projektu nie może być równa lub niższa niż 25 000 zł, wg kalkulacji kosztów określonych we wniosku o przyznanie pomocy.

„MAŁE PROJEKTY”
Małe projekty – to projekty przyczyniające się do poprawy jakości życia lub zróżnicowania działalności gospodarczej na obszarze działania LGD, które nie kwalifikują się do wsparcia w ramach działań osi 3 – „Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej”, ale przyczyniają się do osiągnięcia celów tej osi.

Zakres małych projektów:
1) podnoszenie jakości życia społeczności lokalnej na obszarze objętym LSR przez:
a) udostępnianie urządzeń i sprzętu, z wyłączeniem środków transportu napędzanych mechanicznie,
b) organizację szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla podmiotów z obszaru objętego LSR innych niż realizowane w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, oraz z wyłączeniem szkoleń połączonych z promocją towarów lub usług określonego przedsiębiorcy,
c) organizację imprez kulturalnych, promocyjnych, rekreacyjnych lub sportowych związanych z promocją lokalnych walorów,
d) zagospodarowanie przestrzeni publicznej, z wyłączeniem pasów drogowych dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich;
2) rozwijanie aktywności społeczności lokalnej przez:
a) promocję i organizację lokalnej twórczości kulturalnej lub aktywnego trybu życia, z wyłączeniem remontu i budowy budynków mieszkalnych,
b) promocję lokalnej przedsiębiorczości,
c) remont połączony z modernizacją lub wyposażenie istniejących świetlic wiejskich oraz innych obiektów pełniących ich funkcję oraz zagospodarowanie terenu przylegającego do tych obiektów;
3) rozwijanie turystyki lub rekreacji na obszarze objętym LSR przez:
a) utworzenie lub zmodernizowanie punktów informacji turystycznej, bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych związanych tematycznie z ofertą turystyczną obszaru objętego LSR, przygotowanie i wydanie folderów oraz innych publikacji informacyjnych i promocyjnych dotyczących obszaru objętego LSR,
b) budowę, odbudowę, przebudowę, remont połączony z modernizacją, zagospodarowanie lub oznakowanie obiektów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej oraz wyposażanie obiektów pełniących funkcje turystyczne i rekreacyjne, z wyłączeniem hoteli, moteli, pensjonatów oraz bazy gastronomicznej;
4) promowanie, zachowanie, odtworzenie, zabezpieczenie lub oznakowanie cennego, lokalnego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego, w szczególności obszarów objętych poszczególnymi formami ochrony przyrody, w tym obszarów Natura 2000;
5) promowanie, zachowanie lub oznakowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego przez:
a) odbudowę, renowację, restaurację albo remont lub oznakowanie obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub objętych ewidencją zabytków, z wyłączeniem budynków mieszkalnych,
b) remont lub wyposażenie istniejących muzeów lub innych obiektów pełniących ich funkcje,
c) kultywowanie:
— miejscowych tradycji, obrzędów i zwyczajów,
— języka regionalnego i gwary,
— tradycyjnych zawodów i rzemiosła,
d) prowadzenie badań nad obszarem wdrażania LSR innych niż realizowane w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 23 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich;
e) promocję lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego,
f) urządzanie miejsc pamięci związanych z wydarzeniem historycznym, w tym przez budowę, odbudowę, renowację, restaurację albo remont lub oznakowanie obiektów budowlanych i zagospodarowanie terenu wokół nich;
6) inicjowanie powstawania, przetwarzania lub wprowadzania na rynek produktów i usług, których podstawę stanowią lokalne zasoby, tradycyjne sektory gospodarki lub lokalne dziedzictwo, w tym kulturowe, historyczne lub przyrodnicze, zwanych dalej „produktami lub usługami lokalnymi”, albo podnoszenie jakości takich produktów lub usług przez:
a) udział w targach i konkursach produktów lub usług lokalnych,
b) promocję produktów lub usług lokalnych,
c) uzyskanie certyfikatów i uczestnictwo w systemach jakości innych niż realizowane w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,
d) budowę, adaptację lub wyposażenie niemieszkalnych obiektów budowlanych wykorzystywanych do prowadzenia sprzedaży produktów lub usług lokalnych,
e) budowę, adaptację lub wyposażenie niemieszkalnych obiektów budowlanych wykorzystywanych do tradycyjnego wyrobu produktów lokalnych,
f) badanie rynku produktów lub usług lokalnych — z wyłączeniem działalności rolniczej;
7) wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w celu poprawienia warunków prowadzenia działalności kulturalnej lub gospodarczej, w tym polegającej na wynajmie pokoi w gospodarstwie rolnym, z wyłączeniem działalności rolniczej.

Definicja beneficjenta
1) osoba fizyczna, która:
a) jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
b) jest pełnoletnia,
c) ma miejsce zamieszkania na obszarze objętym lokalną strategią rozwoju, zwaną dalej "LSR", lub wykonuje działalność gospodarczą na tym obszarze albo
2) osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadającą osobowości prawnej, którym ustawy przyznają zdolność prawną, jeżeli posiadają siedzibę na obszarze objętym LSR lub prowadzą działalność na tym obszarze, z wyłączeniem województwa.

Pomoc jest przyznawana osobie fizycznej jeżeli mały projekt jest związany z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą albo z działalnością gospodarczą, którą planuje podjąć, chyba że będzie realizowany wyłącznie w zakresie określonym w pkt. 2 lit. a lub pkt. 5 lit. c. ww. zakresu.

Poziom dofinansowania
W przypadku małych projektów wysokość pomocy na projekt nie może przekroczyć 80% kosztów kwalifikowanych.
Pomoc na małe projekty przyznaje się i wypłaca do wysokości limitu, który w okresie realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 wynosi 200 tys. złotych na jednego beneficjenta, z tym że w przypadku beneficjenta, który może ubiegać się o pomoc finansową w ramach działań "Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej" oraz "Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw" limit ten wynosi 50 tys. złotych na jednego beneficjenta. Wysokość pomocy przyznanej na realizację jednego małego projektu nie może być wyższa niż 50 tys. złotych. Całkowity planowany koszt "małego projektu" musi wynosić co najmniej 4,5 tys. zł, lecz nie więcej niż 100 tys. złotych.